Nieuwetijdscafe13

Gasseltenijveen, vroeger&nu


Gasseltenijveen heeft een rijke geschiedenis als 3e havenplaats en was lange tijd een belangrijke schakel in de turfhandel. De welvaart die hiermee gepaard ging, zorgde voor een groei van het dorp en een bloeiperiode die tot het einde van de 19e eeuw.


Gasseltenijveen is een klein dorp gelegen in de provincie Drenthe in Nederland. Het dorp ligt aan de rand van de Hunzevallei en heeft een rijke geschiedenis als havenplaats. De eerste bewoners van de regio waar nu Gasseltenijveen ligt, waren jagers en verzamelaars die zo'n 10.000 jaar geleden in het gebied arriveerden. Zij leefden van de jacht op wild en het verzamelen van bessen, noten en vruchten. In de Bronstijd, zo'n 3.500 jaar geleden, begonnen de eerste boeren zich in de regio te vestigen. Zij legden akkers aan en hielden vee. Het landschap rond Gasseltenijveen was destijds nog niet zo drassig als nu, en was daarom geschikt voor landbouw. Tijdens de Romeinse tijd (van ongeveer 50 voor Christus tot 450 na Christus) was de regio waar Gasseltenijveen ligt onderdeel van het Romeinse Rijk. De Romeinen legden wegen aan en bouwden forten langs de grenzen van het rijk. In de buurt van Gasseltenijveen zijn resten gevonden van een Romeins legerkamp.



Middeleeuwen

Na de val van het Romeinse Rijk in de 5e eeuw werd de regio waar Gasseltenijveen ligt bewoond door Germaanse stammen, zoals de Saksen en de Friezen. Deze stammen waren vaak in conflict met elkaar en voerden regelmatig oorlog. In de 8e eeuw werden de Friezen onderworpen door de Franken, een machtig volk uit het gebied dat nu Frankrijk en Duitsland beslaat. De Franken introduceerden het christendom in de regio en bouwden kerken en kloosters. In de middeleeuwen werd de regio waar Gasseltenijveen ligt onderdeel van het bisdom Utrecht. Het dorp Gasselte, waar Gasseltenijveen onder viel, was in die tijd een belangrijk centrum voor handel en nijverheid. Het dorp had een markt en er werden wekelijks goederen verhandeld, zoals vee, graan en textiel.

Nieuwe tijd

In de 17e en 18e eeuw werd de regio waar Gasseltenijveen ligt steeds drassiger. Dit had te maken met de ontginning van veengebieden in de regio. Het veen werd uitgebaggerd en gebruikt als brandstof. Hierdoor daalde het waterpeil en ontstonden er grote waterplassen. Gasseltenijveen werd in die tijd een belangrijke havenplaats. Via het Stadskanaal werd turf vervoerd naar Groningen en andere steden in het noorden van Nederland. Hierdoor groeide het dorp uit tot een welvarende plaats. In de 19e eeuw werd het Stadskanaal verder uitgebreid en verbeterd. Er werden sluizen aangelegd en bruggen gebouwd, waardoor het transport van turf nog efficiënter kon verlopen. Gasseltenijveen profiteerde hier enorm van en groeide uit tot een belangrijke schakel in de turfhandel. De welvaart die hiermee gepaard ging, zorgde voor een groei van het dorp. Er werden nieuwe huizen gebouwd en er ontstonden nieuwe bedrijven. De haven werd verder uitgebreid en er kwamen meer schepen om de turf te vervoeren. Het dorp telde op het hoogtepunt van de turfhandel zo'n 3.000 inwoners. De turfhandel zorgde niet alleen voor welvaart, maar ook voor veranderingen in het landschap rondom Gasseltenijveen. Door het baggeren van het veen daalde het waterpeil in de omgeving. Hierdoor kwamen grote stukken land droog te liggen, die vervolgens werden ontgonnen voor de landbouw. Tegen het einde van de 19e eeuw nam de turfhandel af. De turfvoorraden raakten uitgeput en er kwamen alternatieve energiebronnen beschikbaar, zoals steenkool en gas. Hierdoor kwam er een einde aan de bloeiperiode van Gasseltenijveen als havenplaats.

20e eeuw

In de 20e eeuw veranderde het dorp van karakter. De landbouw werd belangrijker en er ontstonden nieuwe bedrijven, zoals een zuivelfabriek. Door de ontginning van het veen waren er grote stukken landbouwgrond beschikbaar gekomen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Gasseltenijveen zwaar getroffen. Het dorp lag aan de frontlinie en was een belangrijk strijdtoneel tijdens de bevrijding. Veel huizen werden verwoest en er vielen tientallen slachtoffers. Na de oorlog begon de wederopbouw van het dorp. Er werden nieuwe huizen gebouwd en de landbouw en veeteelt werden verder ontwikkeld. Het dorp veranderde langzaam in een rustig agrarisch dorpje.


Heden

Tegenwoordig telt Gasseltenijveen zo'n 600 inwoners. Het dorp heeft een basisschool, een dorpshuis en een aantal bedrijven. Het agrarische karakter van het dorp is nog steeds prominent aanwezig. Ondanks de relatieve rust en de kleinschaligheid van het dorp, zijn er toch een aantal bijzondere bezienswaardigheden te vinden. Zo is er een historische molen De Juffer, die nog steeds in bedrijf is. Ook zijn er enkele oude boerderijen te bezichtigen, die een goed beeld geven van het leven in vroegere tijden.